woensdag 26 maart 2014

Van Mariken van Nieumeghen tot Roelantslied


De Erasmusbuurt van de wijk Bos en Lommer, Stadsdeel Amsterdam-West, heeft straatnamen van bekende personen uit de Middelnederlandse literatuur. Mariken van Nieumeghen is een mirakelspel uit om en nabij 1518. Het interessante van dit mirakelspel is niet alleen de inhoud, maar het bevat ook een enkele "echte" historische gebeurtenis, zoals de gevangenneming van de hertog van Gelre door zijn zoon in1465.


Het bijzondere van boven vermeld feit is, dat de moeder van de zoon de bekende Katherina van Kleef was (zij had zich tegen haar man gekeerd). Eén van de mooiste (Nederlandse voor zover van toepassing) getijdenboeken is in opdracht van haar gemaakt.(Afbeelding van de tentoonstellingscatalogus).



Twee exemplaren van de vele tekstuitgaven, die in de loop der tijd van Mariken verschenen zijn. Het tweede boek is erg praktisch, omdat er een vertaling naar modern Nederlands in staat.


Het verhaal van de Vier Heemskinderen (en het ros Beiaard) heeft ook in deze tijd nog een vervolg.


De  strip Het Ros Bazhaar is gebaseerd op het verhaal van de Vier Heemskinderen. Toch grappig deze receptie van een Frankische roman (deel van de cyclus Renaud de Monteban), die eigenlijk een gedicht als oorsprong heeft.


Roelant (oorspronkelijk  Roland) was een ridder aan het hof van Karel de Grote. Tijdens de terugtocht uit Spanje, na oorlog met de Saracenen, werd Roelant, die achterhoede leidde, door de bewoners gedood bij Roncevaux (Pyreneeën). Uiteindelijk ontstond, na diverse verhalen en liederen, het Chanson de Roland (het Roelantslied).


Ook dit lied is als verhaal  in stripvorm uitgebracht met een interessante inleiding. De tekenstijl ademt direct al geweld en dood uit!


"Heer Halewijn zong een liedekijn" is een ballade uit de Middeleeuwen. Het kenmerkende van dit lied is, dat het de onweerstaanbare aantrekkingskracht van een lied vertelt. Zoals b.v. ook bij de Lorelei van toepassing is. Alleen kost het Heer Halewijn (de zanger) letterlijk zijn kop. Het lied is niet zo lang en er bestaan verschillende versies van.

woensdag 12 maart 2014

Maria Lecina en verder nog ...


Maria Lecina is een lied in honderd verzen geschreven door J.W.F. Werumeus Buning in 1932. Deze uitgave, met zangwijs, vijfde druk september 1933, heeft een aantal intrigerende kenmerken.


Charlotte Köhler, 1892-1977, was een bekende actrice, toneelspeelster en voordrachtskunstenares (gehuwd met M.A..A.A. Defresne, later gehuwd met architect H.T. Wijdeveld). Blijkbaar is haar het "alleenrecht" toebedacht door Werumeus Buning.


In zijn (leer)boek Literaire Kunst citeert H.J.M.F. Lodewick bovenstaande strofe uit Maria Lécina als voorbeeld van de suggestieve kracht van de taal, in dit geval door klanksuggestie.


Het boek wordt afgesloten met bovenstaande tekst en dat levert een stukje geschiedenis op.
S.S. Amazone is op 29 april 1942, op weg van Curaçao naar New York, ten noordoosten van Miami door een Duitse onderzeeboot getorpedeerd. Veertien van de 34 opvarenden verloren het leven. De kapitein was J.P. Giltay (bron: Koninklijke Boot, geschreven door H.J. Korver, oud-gezagvoerder KNSM). De onderzeeboot (U-333) is op 31 juli 1944 ten westen van de Scilly Eilanden vernietigd door dieptebommen van de HMS Starling en HMS Loch Kilin. De bemanning van 45 koppen kon het niet meer na vertellen. (bron: www.wrecksite.eu). Such is life!


Een ander stukje geschiedenis is de letter Lutetia, de letter van het boek, ontworpen door J. van Krimpen (1892-1958), typograaf, drukletterontwerper, boekverzorger. De Lutetia is in 1925 door Van Krimpen voor Joh. Enschedé & Zonen ontworpen en is een zeer gewaardeerd lettertype voor vooral literaire boeken.
H(uib) van Krimpen (1917-2002) was de zoon van J. van Krimpen en ook typograaf en letterontwerper. Hij was zeer actief voor de Stichting Drukwerk in de Marge (het ambachtelijk maken en drukken van boeken in stand houden). Bovenstaand boek is jarenlang een toonaangevend boek geweest in het grafisch vakgebied.
Wat uitgeverij Querido betreft: het beroemde pand Singel 262 wordt verkocht!
Drukkerij Van Amerongen te Amersfoort heeft de activiteiten op 21 november 2011 beëindigd.

woensdag 5 maart 2014

Fractals, geen hype meer


Aan het eind van de vorige eeuw stonden fractals veel in de belangstelling. Daar is nu niet veel meer van over. Wie zich nog eens wil verdiepen heeft aan bovenstaand boek (Hans Lauwerier) een goede steun. Ook bestaan er nog steeds programma's, waar diverse fractals mee kunnen worden gemaakt. De toepassing van fractale compressie van digitale beelden is stilletjes verdwenen. Ook fractale muziek is niet "doorgebroken".


Een klassieker om deze term maar eens te gebruiken. De naam van Mandelbrot (Mandelbrotsets) is hier aan verbonden (ookal waren er voorgangers). Het programma, dat deze fractal genereert, heeft de naam Fractal Force en biedt vele mogelijkheden. Een eenvoudiger programma is FractalBuilder.


Nog een voorbeeld uit de bibliotheek van het programma. Door de waarden te veranderen kunnen verschillende presentaties gemaakt worden.



Bovenstaande afbeeldingen zijn gemaakt door een IFS (Iterated Function System)-teken programma: een nautilusschelp en de beroemde driehoeken van Sierpinski. De "kromme" van Sierpinski was de voorloper van de fractals.


Een oude bekende: een attractor van Edward Lorenz (de beroemde vlinder). Lorenz is van zeer veel belang geweest voor de Chaos-theorie. Deze afbeelding is gegenereerd door het programma ChaosPro 4.0.



Vuiks Verhandelingen is een boekje, dat nog steeds waardevol is voor geïnteresseerden in  fractals, omdat ook aanverwante thema's aan bod komen.
Voor wie fractals, Mandelbrot, Lorenz, Siepinski en meer vrij onbekend is: internet biedt ruimschoots informatie aan.